Το Δίκτυο

Είναι τόσες πολλές οι ειδήσεις που επιβεβαιώνουν το πολιτισμικό και διανοητικό χάσμα μεταξύ εκκλησίας και κοινωνίας (ενδεικτικά όποιος έχει χρόνο για χάσιμο μπορεί να ρίξει μια ματιά εδώ, εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ) που πλέον ή πρέπει κανείς να αφιερώσει ένα blog να τους ξεγυμνώνει καθημερινά και να βγάζει το άχτι του ή να μην ασχοληθεί καθόλου. Το πρώτο, αν και ιδιαίτερα εύκολο και με καθημερινή πληθώρα ύλης, αναλίσκεται σε θεματολογία που από ένα σημείο και μετά βαίνει επαναλαμβανόμενη (υπάρχουν βέβαια κι εξαιρέσεις, όπως το πρόσφατο δημοψήφισμα των Ελβετών για την ανέγερση μιναρέδων, που οφείλω να ομολογήσω ότι μου προκαλεί συναισθήματα ανάμικτα, κάτι σαν το γάμο των ομοφυλοφίλων: Νομικά, στέκει...). Επομένως, καλύτερα να θεωρεί κανείς κάποια πράγματα δεδομένα και να μην ανακυκλώνει τις επιβεβαιώσεις του, γιατί ως γνωστόν το πολύ το κυρελέησον το βαριέται κι ο παππάς.

Σε αντίθεση λοιπόν, με τις θρησκείες, που χρειάζεται να επιστρατεύσουν σελίδες επί σελίδων και τόμους επί τόμων ατελείωτης φλυαρίας για να υποστηρίξουν τις αρλούμπες τους, υπάρχει και μία κατηγορία καλλιτεχνών που πρέπει να πουν ό,τι έχουν να πουν μέσα σε μία εικόνα ή το πολύ τρία καρέ: Οι σκιτσογράφοι. Το γέλιο, εφ' όσον και όταν προκαλείται, είναι αποτέλεσμα και της ευκολίας με την οποία γινόμαστε κοινωνοί της επιτυχίας της προσπάθειας να γίνει το σύνθετο απλό, ή να φωτιστεί μια ιστορία, τις προϋποθέσεις της οποίας ουδέποτε είχαμε φανταστεί. Άλλες φορές μετράει το μήνυμα, άλλες η ίδια η ιδέα της εικόνας, άλλοτε η ιστορία πίσω απ' αυτή κι άλλοτε το σκίτσο καθ' αυτό. Την ελευθερία αυτή επιλογής που έχει ο -καλός- σκιτσογράφος, ώστε να κάνει διαλείμματα από το αστείο με το σοβαρό και από το σοβαρό με το αστείο είναι να τη ζηλεύει κανείς. Φαντάζομαι τέτοιες ελευθερίες είναι κοινά χαρακτηριστικά στις τέχνες, μόνο που ο σκιτσογράφος έχει ακόμα την άνεση της απλότητας της εικόνας, της ελευθεριότητας και της αθυροστομίας, του σχολιασμού της επικαιρότητας, της δυνατότητας απουσίας του κειμένου, της αμεσότητας της εικόνας, της μαζικότητας των αντιτύπων...

Ο Quino μας έχει χαρίσει τη σειρά της Mafalda, η διεθνής απήχηση της οποίας είναι από αυτά τα συναπαντήματα της κοινής αίσθησης χιούμορ των ανθρώπων, των κοινών τους προβλημάτων, των κοινών τους εμπειριών, ακόμη κι αν τους χωρίζουν αποστάσεις, σύνορα, κράτη και πολιτισμοί. Υπάρχει, όμως, κι ένα σκίτσο του Quino, το οποίο είχα απολαύσει τόσο πολύ όταν το είχα πρωτοδεί, που πλέον το έχω πλάσει στη μνήμη μου διαφορετικό από αυτό που πραγματικά είναι, ακόμα πιο εύγλωττο και λαμπερό. Ξαναβλέποντάς το, ώστε να το βάλω κι εγώ στις πραγματικές του διαστάσεις, αντιλήφθηκα ότι τελικά με έχει επηρεάσει αρκετά και στον τρόπο που σκέφτομαι, που βλέπω τα πράγματα και τη ζωή εν γένει. Από τη μαζικότητα, λοιπόν, της μετάδοσης του σκίτσου του Quino στο πώς αυτό εκλαμβάνεται και αξιολογείται, σε προσωπικό πια επίπεδο, απ' τον καθένα, το νήμα της διαδρομής ενώνει όχι μόνο τον αποστολέα με τον παραλήπτη του μηνύματος, αλλά και τους παραλήπτες μεταξύ τους, διαμορφώνοντας και εκφράζοντας ανησυχίες μέσω της κοινής αίσθησης του αστείου, του πικρού και του γλυκού.